Bilindiği üzere vergi kanunlarımız, tahakkuk eden veya ödenen giderlerin dönem kazancıyla ilintilendirilebilmesini, kazancın elde edilmesine yönelik olmasına, dönemselliğe, mahiyet ve miktar itibariyle kesinleşmesine ve belgeye dayanmasına bağlamaktadır.

Ancak Gelir Vergisi Kanunun 40/1. Maddesi parantez içi hükmü ile gerek Gelir Vergisi mükelleflerine Gerekse Kurumlar Vergisi mükelleflerine, yurt dışı işlemlerine ilişkin belgelendiremedikleri giderlere (reklamasyon, simsariye, personel giderleri vb.) karşılık belli oranda (Döviz niteliğindeki hasılatın Binde 5’i) belgesiz gider yazılabilme imkanı tanınmaktadır.

İş bu yazımızda bu müessesenin esaslarına, uygulanan sektörlere, ihracat tanımına, yaşanan ihtilaflara hap bilgi niteliğinde değinilecektir.

BU UYGULAMAYA YURT İÇİ HASILATLAR DAHİL MİDİR?

Hayır. Bu uygulamadan yalnızca yurt dışından elde edilen döviz cinsi hasılatlar faydalanabilecektir.

YURT DIŞINA GERÇEKLEŞTİRİLEN HANGİ FAALİYETLER KAPSAMA DAHİLDİR?

GVK 40/1’e göre, yurt dışına gerçekleştirilecek ihracat ve yurt dışında yapılacak inşaat onarım ve montaj ve taşımacılık hizmetleri kapsam dahilindedir. Ayrıca teknik hizmetler de bu faaliyetlere 194 seri no.lu GVK Tebliği ile ilave edilmiştir.

TÜRK LİRASI İLE YAPILAN FAALİYETLER KAPSAMA GİRER Mİ?

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine yapılan TL cinsi ihracat dışında, yurt dışından elde edilen TL cinsi hasılatlar kapsama dahil değildir. Ancak dikkat edilmesi gereken husus, KKTC’ye TL cinsi ihracat kapsam dahilinde iken bu ülkeye yapılan inşaat onarım ve montaj ve taşımacılık hizmetler ile teknik hizmetler TL cinsi dahi olsa kabul edilmemektedir.

İHRACAT TANIMINA GİREN İŞLEMLER NELERDİR?

Döviz cinsi ile yapılan her türlü ihracat kapsam dahilindedir. İlgili mevzuat çerçevesinde yapılan;

1. Serbest ihracat,
2. Kredili İhracat,
3. Konsinyasyon ve müşterek hesap yoluyla ihracat,
4. Prefinansman yoluyla yapılan ihracat,
5. Bedelli ticari numune ihracatı,
6. Serbest bölgelere yapılan ihracat,
7. Sınır ve kıyı ticareti yoluyla yapılan ihracat,
8. Geçici kabul rejimi dahilinde yapılan ihracat,
9. Yurt dışı ortak olunan firmalara ayni sermaye olarak mal gönderilmesi,
10. Müteahhitlerin yurt dışı şantiyelerine mal gönderilmesi,

Karşılığında alınan döviz cinsi bedeller ihracat hasılatı tanımına girecektir.

Ancak, aşağıda sıralanan işlemler karşılığında döviz cinsi hasılat elde edilmiş bile olunsa, bu işlemler karşılığı elde edilen hasılat ihracat hasılatı tanımına girmeyecek ve dolayısıyla götürü giderden yararlanılamayacaktır.

1. Gümrük hattı dışındaki mağaza ve işletmelere yapılan mal teslimleri,
2. Yabancı gemi ve uçaklara ve uluslararası taşımacılık yapanlara akaryakıt, kumanya vb. telimler,
3. TR’deki konsolosluklara, diplomatik temsilciliklere, uluslararası kuruluşlara yapılan teslimler,
4. TR’de ikamet etmeyenlere yurt içinde yapılan teslimler,
5. Transit ticaret kapsamında yapılan teslimler.

DÖVİZ CİNSİ HASILATIN TL TUTARI NASIL TESPİT EDİLECEKTİR?

Döviz cinsi elde edilen hasılatın TL karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere (kayıtlara) kaydedildiği tarihteki döviz alış kuru esas alınacaktır. Hasılatın kanuni süresinden sonra kayıtlara alınması halinde, yine hasılatın kanuni defterlere (kayıtlara) kaydedilmesi gereken tarihteki kurun dikkate alınması gerekmektedir.

BU UYGULAMADAN YARARLANILABİLMESİ İÇİN DÖVİZ CİNSİ HASILATIN TÜRKİYEYE GETİRİLMESİ ŞART MI?

Hayır. Her ne kadar, ihracat işlemlerinin kapanması için ihracat bedellerinin TR’ye transferi zorunlu olsa da, götürü gider kapsamında yararlanılacak Binde %5 belgesiz gider uygulaması için hasılatın TR’ye getirilmesi şart değildir.

KUR FARKLARI HASILATA DAHİL MİDİR?

Hayır. Hasılatın kayıtlara dahili ile bedelin TR’ye getirilmesi arasında oluşacak zaman dilimine ilişkin lehe kur farkları, götürü gider kapsamında hesabın yapılacağı hasılat tutarına dahil edilmeyecektir.

İHRAÇ KAYDIYLA YAPILAN MAL TESLİMLERİNDE BU UYGULAMADAN KİM YARARLANIR?

İhraç kaydıyla yapılan mal teslimlerinde, götürü gider uygulamasından ihraç kaydıyla malı teslim alan ve KDV ödemeyen İhracatçı firma yararlanacaktır. Dolayısıyla malı teslim eden imalatçı firma yararlanamayacaktır.

HANGİ TÜR TAŞIMACILIK KAPSAM DAHİLİNDEDİR?

Her türlü, yurt dışı taşımacılık faaliyeti kapsam dahilindedir. İster yük taşımacılığı isterse de yolcu taşımacılığı olsun, taşımacılık işinin bir ayağının yurt dışında olması yeterlidir.

UYGULAMADAN YARARLANMAK İÇİN İLLA HARCAMA YAPMAK ZORUNDA MIYIZ?

İdareye göre evet, yargıya göre hayır.

İdare gerek Tebliğde gerekse özelgelerinde, götürü gider uygulamasından yararlanılabilmesi için illaki harcamanın yapılarak mal varlığında azalma olmasını beklemektedir. Dolayısıyla, fonksiyon hesabına göre her bir hesap gurubunun altında belgesiz giderlere ilişkin alt grup açılarak, belgesiz giderlerin yapıldıkça takip edilmesi, yıl sonunda da hasılatın Binde 5’ini aşan kısmın KKEG olarak beyannameye dahili beklenmektedir.

Yargı ise, belgeli giderlere ilaveten ek bir gider yazma imkanı getirildiği, kanun maddesinde bu hususun sınırlandırılmadığı, muhasebe kayıtlarında gösterilme şartının olmadığı (Dolayısıyla beyannamede Diğer İndirimler bölümünde de indirilebileceği savunulmaktadır.) bu hakkın şart koşulmadan madde metninde verildiği, tebliğ ile sınırlandırılamayacağı savunulmaktadır.

ÖRNEK UYGULAMA

ABC mükellef kurumunun 2021 hesap dönemine ilişkin yurt dışı işlemlerine dair bilgiler aşağıdaki gibidir:

• Almanya’ya yapılan ihracat nedeniyle elde edilen 1 Milyon Euro (Kur=15 TL)
• Fransa’ya yapılan yük taşımacılığı nedeniyle 200 Milyon Euro (Kur=15 TL)
• Azerbaycan’a yapılan ihracat nedeniyle elde edilen 1 Milyon TL
• KKTC’de yapılan inşaat işlemleri nedeniyle elde edilen 4 Milyon TL.

Ayrıca mükellef kurumun belgesiz giderlere ilişkin olarak dönem içinde yapmış olduğu harcama tutarları aşağıdaki gibidir:

Çözüm: Almanya’ya yapılan faaliyet ihracat faaliyeti olup, bu faaliyet neticesinde elde edilen hasılat döviz cinsi (Euro) niteliğindedir. Dolayısıyla bu ihracat nedeniyle elde edilen (1 Milyon Euro * 15,00-TL) 15 Milyon TL üzerinden götürü gider hesaplanabilecektir. Bu dövizin kambiyo mevzuatı gereğince ülkeye getirilmesi sonrası oluşacak kur farkları kapsam dışıdır.

Fransa’ya yapılan işlem yük taşımacılığı olup kapsam dahilindedir. Ayrıca bu faaliyet nedeniyle elde edilen hasılat döviz cinsi (Euro) niteliğindedir. Dolayısıyla bu ihracat nedeniyle elde edilen (200 Bin Euro * 15,00-TL) 3 Milyon TL üzerinden götürü gider hesaplanabilecektir. Bu dövizin kambiyo mevzuatı gereğince ülkeye getirilmesi sonrası oluşacak kur farkları kapsam dışıdır.

Azerbaycan’a yapılan iş ihracat olup kapsam dahilindedir. Ancak bu faaliyet neticesinde elde edilen hasılat döviz cinsinden olmayıp TL cinsinden olması nedeniyle götürü gider kapsamına dahil edilmeyecektir.

KKTC’de yapılan inşaat işlemleri nedeniyle elde edilen hasılat TL cinsindendir. KKTC’ye yapılan faaliyet ihracat olsaydı, elde edilen hasılat TL cinsinden de olsa götürü gider kapsamına dahil edilebilecekti. Ancak bu ülkede yürütülen faaliyet inşaat işi olması nedeniyle elde edilen hasılatın döviz cinsi nitelinde olması gerekmektedir. Dolayısıyla götürü gider kapsamına dahil edilmeyecektir.

Netice itibariyle mükellef kurumun 2021 hesap dönemi sonu itibariyle hesaplayabileceği azami götürü gider tutarı aşağıdaki gibidir:

Mükellef kurum tarafından 2021 yılı içinde belgesiz olarak yapılan giderler toplamı ise 130.000 – TL’dir. Aynı dönem için götürü gider kapsamında matrahtan indirebileceği azami tutarın 90.000 TL olması nedeniyle fark 40.000 TL’nin KKEG olarak vergi beyannamesine eklenmesi gerekmektedir.

28.12.2021

Muhammed Kutub Bağırgan
Vergi Müfettişi
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com